Nieuw en uiterst actueel: nu woonzorgcentra steeds vaker onder vuur liggen, komt de jonge vzw RusTThuiS met een oplossing voor senioren die graag in eigen huis blijven: een zorgassistent die 6 dagen op 7 inwoont. Drie keer per dag samen eten, in de namiddag een kaartje leggen en altijd veilig op de traplift. "Er moet wel een klik zijn", zegt één van de eerste 'koppels'. "Het blijft toch een soort 'Blind getrouwd'."
Dietert Bernaers 30 maart 2019, 00:00
Het is middag wanneer Sielke (24) de patatjes opschept voor Magdalena (88). Als de maaltijd verteerd is, zien we hen een potje Scrabble spelen. Even later wandelen ze keuvelend door het groen in Ranst. Doodnormale, bijna banale taferelen. Maar toch zijn ze in dit geval heel speciaal, bijna uniek zelfs. Sielke is namelijk niet de kleindochter of de huishoudhulp van Magdalena. De West-Vlaamse is de inwonende zorgassistente van de bejaarde, alleenstaande vrouw. Sinds september vorig jaar betrekt ze een bescheiden kamertje in het huis van Magdalena en zorgt ze 6 dagen op 7 voor haar klant: winkelen, koken, poetsen, basiszorg en gezelschap. Op zondag gaat Sielke haar familie en vrienden bezoeken in Diksmuide, 150 kilometer westwaarts.
Dit nagelnieuwe project in de ouderenzorg vaart sinds vorig jaar onder de vlag RusTThuiS. Met dubbele 't', jazeker. Drie jonge mannen hebben er hun schouders onder gezet: Jan De Knibber (29) is een ingenieur van opleiding, Arnaud Maere (26) en Cyprien Van Heuverswyn (26) hebben een economische opleiding genoten. "We zaten al een tijdje te broeden op nieuwe ideeën en
projecten", zeggen ze. "Met de vergrijzing aan de ene kant en de wachtlijsten aan de andere kant, zijn we gaan nadenken over een oplossing om senioren langer thuis te laten wonen. Na grondig onderzoek kwamen we uit bij ons huidig concept: een Belgische zorgassistent die 6 dagen op 7 inwoont bij de klant."
Nieuw, maar toch ook weer niet helemaal. "Er zijn buitenlandse alternatieven, onder andere met zorgassistenten uit Bulgarije, maar daar zijn in het recente verleden problemen mee geweest op alle vlakken. Daarom beklemtonen wij ook dat het bij ons om Belgische assistenten gaat: mensen die een diploma hebben dat in ons land erkend is én die de taal spreken. Een migratie-achtergrond is geen bezwaar: in onze poule zit iemand uit Syrië, maar hij heeft de juiste opleiding genoten en spreekt vloeiend Nederlands."
En maar morsen
In Ranst zitten Magdalena en Sielke in de woonkamer. De vrouw des huizes legt uit waarom ze voor een inwonende assistente heeft gekozen. "Eind 2016 is mijn man gestorven en kwam ik alleen te staan. Als parkinsonpatiënt had ik wel wat hulp in het huishouden nodig, maar voor de rest redde ik het wel in mijn eentje. Vorig jaar ben ik echter gevallen en brak ik mijn heup. Weken heb ik in het ziekenhuis gelegen en toen ik eindelijk weer naar huis mocht, viel ik korte tijd later wéér: gebroken rug. Toen hebben mijn vier kinderen gezegd: 'Mama, wat zou je denken van een rusthuis?'"
Geen sprake van, dacht Magdalena. Na een lang leven als huisvrouw, zag ze het absoluut niet zitten om haar geliefde nest - een mooie boerderij met vier ezeltjes in de wei - te verlaten. "Mijn dochter woont naast me en zei: 'Mama, kom dan bij ons wonen. We zullen een kamer speciaal voor jou inrichten.' Heel lief, hoor. Maar ik zag mezelf daar al zitten, in een hoekje. Met een teloor in mijn bibberende handen en maar morsen. Nee, dank u. Mijn kinderen hebben recht op een eigen leven, een eigen thuis."
Op het internet ontdekte de dochter van Magdalena rustthuis.com, de site van de gelijknamige vzw. "Dat zag ik uiteraard wél zitten. Nadat de heren hun uitleg hadden gedaan, hebben ze Sielke en mij een keer samengebracht om te zien of het klikte. En dat bleek het geval. Een week later stond ze hier met haar valies. (lacht)"
Speciaal ritje
"Mijn broer heeft me die dag met de wagen vanuit Diksmuide naar Ranst gebracht, en dat was toch een speciaal ritje", zegt Sielke. "Ik herinner me vooral mijn opwinding omdat het allemaal zo nieuw was: ik had een tijdje als opvoedster gewerkt en ook in een woonzorgcentrum, maar dit was iets unieks. Een geweldige ervaring, leek me. En later een mooie vermelding op mijn cv."
De mannen van RusTThuiS denken dat hun concept nog veel zorgprofessionals kan verleiden. "Om te beginnen is er de een-op-eenrelatie", zegt Jan De Knibber. "Mensen die in klassieke woonzorgcentra werken, hoor je vaak klagen dat ze geen tijd hebben voor persoonlijk contact. Onze assistenten verdienen netto ook 1.500 à 1.600 euro per maand, dat is zeker niet slecht in de sector. Maar belangrijker: doordat ze 6 op 7 kost en inwoon hebben, kunnen ze een groot deel van hun loon sparen. Wat de job ideaal maakt voor pas afgestudeerden die nog thuis wonen."
Dat geld moet natuurlijk ergens vandaan komen. In dit geval: van de senior. "Onze klanten betalen 2.990 euro per maand, alles inclusief", zegt Arnaud Maere. "We beseffen heel goed dat dit niet voor iedereen is weggelegd. Dikwijls moeten de kinderen bijspringen om het te betalen, of moeten ze ermee instemmen dat hun latere erfenis afgeroomd wordt. Maar toch ook dit: een koppel betaalt dezelfde prijs. Als ze beiden naar een rusthuis moeten, ligt hun factuur in veel gevallen hoger."
"Om de betaalbaarheid te verhogen, hopen we in de toekomst op overheidssteun", vult Cyprien aan. "We hebben van in het begin samengezeten met zoveel mogelijk instanties in de sector en ook met politieke partijen: we zijn ervan overtuigd dat we een kwaliteitsvolle oplossing bieden voor een maatschappelijk probleem. Bovendien zal de prijs ook omlaag gaan als we meer klanten hebben. Dit artikel is de eerste keer dat we expliciet naar buiten treden, maar zelfs zonder grote bekendheid hebben we de voorbije maanden gemiddeld één aanvraag per dag gehad. We hebben, in samenwerking met de VDAB, inmiddels ook een uitgebreide poule van geïnteresseerde verzorgenden en zorgkundigen kunnen samenstellen."
Ruis op de lijn
Op papier ziet het idee van RusTThuiS er zeker niet slecht uit, maar hoe verloopt het in het echt? "Sielke en ik komen goed overeen", zegt Magdalena. "Niet evident, want het blijft toch een soort van 'Blind getrouwd'. De drie heren krijgen hulp van de mama van Cyprien, die een verpleegkundige achtergrond heeft en een eerste evaluatie van de zorgnood maakt. Vervolgens probeert RusTThuiS een 'match' te maken tussen senior en assistent. Dat is in ons geval aardig gelukt. Al heb je in elke relatie weleens wat ruis op de lijn, dat is normaal."
"Magda is 88, ik 24: dat zijn twee generaties verschil en dat is niet altijd even makkelijk", zegt Sielke. "Ik kan al eens zin hebben in sushi, terwijl Magda op dat moment liever hutsepot eet. Als ik iets uit de frigo neem, verwacht zij dat ik dit eerst vraag. In haar tijd was dat allicht de geplogenheid, maar de tijden zijn veranderd. En ze is dan wel mijn werkgever, ik woon hier ook, hé?"
Contractueel heeft Sielke een werkweek van 38 uren. "Maar ik heb nog nooit geteld hoeveel uren ik daadwerkelijk in de weer ben voor Magda", zegt ze. "Het is ook een grijze zone: als we Scrabble spelen, houd ik haar gezelschap, iets wat tot mijn takenpakket behoort. Maar dat voelt natuurlijk niet aan als werken. Tegelijk word ik wel verondersteld om ook in mijn vrije uren hier in huis of in de buurt te blijven, om een oogje in het zeil te houden. Dat is, heel eerlijk, niet altijd even fijn."
Lief op bezoek
Sielke geeft ook toe dat ze de ruime afstand tussen werkplek en thuishaven heeft onderschat. "Als ik deze job in de buurt van Diksmuide zou doen, kon ik mijn vrienden en familie nog regelmatig ontmoeten. Nu is mijn sociaal leven in elkaar gestuikt. Ik moet alles in die ene vrije dag proppen: niet ideaal."
"Daar gaan we in de toekomst zeker rekening mee houden", zegt Jan. "De ervaring van Sielke heeft ons geleerd dat we inwonende zorgassistenten best in hun eigen regio inschakelen. We zijn nog geen jaar bezig en leren nog elke dag bij. Op dit moment hebben we zes 'koppels' in Vlaanderen: maandelijks vragen we of de werkdruk overeenkomt met 38 uren. Na zes maanden volgt een grondige analyse van de relatie en de werkomstandigheden."
Het is een kwestie van geven en nemen, denken ze bij RusTThuiS. Water bij de wijn. "Sielke is vrijgezel", zegt Jan. "Maar stel dat ze vorige maand iemand had leren kennen en haar kersverse lief wil een keer op bezoek komen in de vrije uren: moet in principe kunnen, maar wel pas na overleg met de familie." Of die vriend dan ook mag blijven overnachten? "Dat zie ik niet zo rap gebeuren. Wie wil er nu op het werk van zijn lief blijven slapen? (lacht)"
Zoals het klokje thuis tikt
Sielke dient Magdalena enkele oogdruppeltjes toe en knoopt het bovenste knoopje van haar blouse dicht: kleine dingen, behalve als je parkinson hebt. Binnenkort zal iemand anders de taken van Sielke overnemen, want in juni komt een einde aan het avontuur. "Ik heb er nooit een geheim van gemaakt dat ik dit als een erg aantrekkelijke, maar ook tijdelijke job zag", zegt ze. Magdalena kijkt niet uit naar het afscheid: "De eerste weken dat Sielke hier was, had ik het moeilijk. Je haalt toch iemand vreemd in huis die ineens heel wat taken uit je handen haalt. En nu ik het gewoon ben, komt er binnenkort weer iemand nieuw... Maar bon, mij ga je niet horen klagen, want het belangrijkste blijft toch dat ik zo lang mogelijk in mijn eigen huis kan blijven. Zoals het klokje thuis tikt, tikt het nergens: het is een cliché, maar het is de waarheid."
Info: www.rustthuis.com
Geriater Ann Vandenbroucke uit 'Topdokters'
"Veelbelovend project, maar hoe baken je je werktijd af?"
"We zullen in de toekomst al onze creativiteit moeten aanspreken als het aankomt op de opvang van bejaarden", zegt geriater Ann Vandenbroucke van het AZ Damiaan in Oostende. "In die zin is dit project veelbelovend. Voor sommige senioren voelt een woonzorgcentrum nu eenmaal aan als een straf. Voor wie zo lang mogelijk thuis wil blijven, bestaan nu al een aantal diensten zoals thuisverpleging, poetshulp, familiehulp en oppas. Je kan maaltijden aan huis laten komen en je kan overdag activiteiten volgen in een dagcentrum. Maar als je dat allemaal optelt, loopt het kostenplaatje natuurlijk snel op." En dan is al die zorg en hulp verenigen in één assistent misschien een beter idee? "Er zit alvast veel potentieel in, maar de toekomst zal moeten uitwijzen of het ook daadwerkelijk functioneert", denkt de geriater uit 'Topdokters' (VIER). "Vooral het afbakenen van de werktijd lijkt me een heikele kwestie. In een een-op-eenrelatie is het niet altijd evident om 'nee' te zeggen. Het zal belangrijk zijn om goede afspraken te maken. We gaan uit de ervaring van de eerste koppels hopelijk veel kunnen leren, en dan zien we hoe dit project kan groeien." (DB)
BRON: https://m.hln.be/de-krant/zorgassistenten-wonen-6-dagen-op-7-bij-bejaarde-in-beter-dan-rusthuis-maar-het-blijft-wel-een-soort-blind-getrouwd~a2ba05bd/